Conclusies van een cruciaal demoproject voor de warmtetransitie
’Om de doelstelling van 3,4 Mton CO2-reductie in 2030 in de gebouwde omgeving te halen, moeten ongeveer 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd worden’, aldus het doel voor de gebouwde omgeving uit het Klimaatakkoord van juni 2019. Vanwege hogere ambities en tegenvallers bij de uitvoering is dit doel zelfs flink opgehoogd tot maar liefst 10 Mton CO2-reductie voor de gebouwde omgeving, als aangegeven in het Programma Versnelling Verduurzaming Gebouwde Omgeving uit 2022.
De hybride warmtepomp moet bijdragen aan het halen van de klimaatdoelstellingen. De opstellers van de Klimaat en Energieverkenning van 2023 gaan uit van een CO2-reductie potentieel van 1,7 Mton als een derde van de eengezinswoningen hun cv-ketel aanvult met een hybride. Dit komt neer op een jaarlijkse besparing van slechts 378 m3 aardgas per eengezinswoning. Een opvallend laag getal. Het laat zien dat er nog steeds onduidelijkheid is over het besparingspotentieel van hybride warmtepompen.
Duidelijkheid over besparingspotentieel
Deze onduidelijkheid was al in 2019, direct na het verschijnen van het Klimaatakkoord, reden voor de Rijksoverheid en de verwarmingsindustrie om in overleg te gaan en duidelijkheid te krijgen over het besparingspotentieel, de terugverdientijd en het comfort van de hybride warmtepomp.
In eerste instantie is middels de gangbare modelmatige methode met gelijkwaardigheidsverklaringen gerekend aan het besparingspotentieel. De modelwerkelijkheid wijkt vaker van gemeten prestaties, waardoor partijen zich afvroegen wat nu de echte prestatie in de praktijk zou zijn. Deze vraag leidde tot het demoproject hybride warmtepompen.
Praktijkinzichten
Inzicht vanuit de praktijk is essentieel voor huishoudens die willen verduurzamen; de hybride warmtepomp wordt gezien als een eenvoudige, snelle en betaalbare verduurzamingsoplossing voor de bestaande bouw. Een relatief klein en licht apparaat met een totaal gewicht, van binnen- en buitendeel, van circa 55 kg dat toegevoegd wordt aan de bestaande verwarmingsinstallatie. Aanpassingen aan de woning of de verwarmingsinstallatie zijn doorgaans niet nodig. Bovendien zou via de hybride route het gebruik van fossiel gas tot nul gereduceerd kunnen worden door isolatiemaatregelen, hybride tapwater, een opslagsysteem of verbetering van het afgiftesysteem. Een flexibele aanpak omdat vervolgstappen tot de eindoplossing gedaan kunnen worden afhankelijk van ontwikkelingen op het gebied van netwerken, opslag en hernieuwbare gassen.
Na het opzetten van het project, werven van deelnemers, installeren van de hybrides en twee stookseizoenen meten en analyseren, wordt nu vijf jaar na het Klimaatakkoord antwoord gegeven op de vraag of de hybride-route daadwerkelijk zo’n slimme aanpak is. De resultaten van het project hebben de betrokken partijen verrast.
Belangrijkste conclusies
- Hybride verwarming bespaart gemiddeld 75% gas daarmee CO2. De jaarlijkse energielast daalt met ca. 1000 euro. Met de huidige energieprijzen en subsidie verdient de bewoner hybride verwarming binnen vijf jaar terug.
- Zowel de gasbesparing als de prestatie van de hybride zijn in de praktijk aanmerkelijk hoger dan vooraf berekend. Dit komt doordat met hybride verwarming beter gebruik gemaakt wordt van de bestaande installatie.
- De spreiding in de resultaten van het demoproject is groot. Bij een relatief grote groep deelnemers (20%) laat de meetdata een veel slechtere prestatie van de hybride verwarming dan gemiddeld zien.
- Met de data van het demoproject blijkt een emissie reductie van 6,3 Mton CO2 mogelijk.
- De hybride route is een stapsgewijze aanpak van de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Niet in één keer een onhaalbare spreadsheet oplossing met hoge kosten, maar overzichtelijke praktijk stappen die betaalbaar zijn. Stappen die beter worden door innovaties en de van minder naar meer evolutie. Met velen een iets kleinere stap levert meer resultaat dan met enkelen een grote stap.
- On-line registratie, meting en vergelijking van prestaties, zou de norm moeten worden. Op een zodanige manier dat de markt gestimuleerd wordt tot verbeteren. Dat is de datagedreven energietransitie.